Turbulencje w samolocie

Agnieszka Banasiak

Zaktualizowano: 2025-11-18

Turbulencje to zjawisko, które potrafi zaniepokoić nawet doświadczonych podróżnych, choć w rzeczywistości jest codziennością w lotnictwie, szczególnie na dużych wysokościach, i rzadko wiąże się z realnym zagrożeniem. Samoloty przecinają masy powietrza o różnej temperaturze, gęstości i prędkości, a to naturalnie powoduje turbulencje. Sprawdź, jak zachować się podczas wstrząsów w samolocie i na jakich trasach najczęściej występują.

Co to są turbulencje?

Turbulencje to niespodziewane, chaotyczne, wzmożone ruchy mas powietrza o różnej prędkości, gęstości lub temperaturze. Te zawirowania powietrza zazwyczaj objawiają się jako lekkie drgania, wstrząsy i nagłe ruchy samolotu, jednak – choć bywają nieprzyjemne – nie stanowią zagrożenia dla bezpieczeństwa.

Z tego artykułu dowiesz się:

Porównaj cenę ubezpieczenia turystycznego

Turbulencje w lotnictwie są czymś zupełnie normalnym – naturalnym zjawiskiem atmosferycznym, które nie wzbudza większych obaw.

Jak powstają turbulencje w samolocie? Rodzaje turbulencji

Turbulencje powstają w wyniku zróżnicowanych warunków pogodowych i mają kilka źródeł, co najlepiej obrazuje poniższa tabela:

RODZAJ TURBULENCJI W SAMOLOCIE	PRZYCZYNA TURBULENCJI
Turbulencje wiatrowe	Powstają przez gwałtowne zmiany prędkości wiatru, które spowodowane są warunkami atmosferycznymi (np. fronty atmosferyczne). Samolot wlatuje w różne strefy o znacznej odmienności natężenia wiatru i to wywołuje w danym miejscu turbulencje.
Turbulencje termiczne (Turbulencje konwekcyjne)	Głównym powodem powstania turbulencji termicznych są prądy konwekcyjne. Ciepłe powietrze unosi się i miesza z chłodniejszym, o innej gęstości i masie, a wtedy powstają ruchy pionowe, tworzące wiry, wstrząsy i drgania, czyli turbulencje.
Turbulencje mechaniczne	Ten rodzaj turbulencji najczęściej jest odczuwalny przy starcie lub lądowaniu, gdyż drgania pojawiają się w związku z przepływem mas powietrza wokół przeszkód terenowych jak np. góry bądź budynki, wieże.
Turbulencje strumieniowe (jet stream)	Powodują je wąskie, ale bardzo silne prądy powietrza na dużych wysokościach. Występują gwałtownie, trudno je przewidzieć.
Turbulencje czystego nieba (Clear Air Turbulence, CAT)	Powstają na czystym, bezchmurnym niebie na górnych warstwach atmosfery i mają kilka przyczyn: powodowane bywają silnymi porywami powietrza (zwanymi uskokami wiatru), prądami strumieniowymi oraz różnicami ciśnienia i temperatur. Trudno je przewidzieć, gdyż nie mają widocznych oznak.
Turbulencje w śladzie areodynamicznym	W tym przypadku to, co powoduje turbulencje, to maszyna, a pośrednio zjawisko atmosferyczne. Powstają w wyniku ruchów samolotu i różnicą ciśnień między górną a dolną powierzchnią skrzydeł. Inaczej zwane są wirami w śladzie aerodynamicznym (ang. wake turbulence).

Tabela: Rodzaje turbulencji samolotowych i przyczyny ich występowania

Turbulencje w samolocie – po czym je poznać?

Czujesz drgania, zawirowania, trzęsienie samolotem? Twoje ciało wciska się w fotel lub przeciwnie – unosi z siedzenia? To turbulencje, które zazwyczaj są normalnym zjawiskiem, co do zasady niegroźnym, choć wpływają na komfort pasażerów.

Wstrząsy mogą być groźniejsze, jeśli w samolocie znajdują się niezabezpieczone przedmioty. Dlatego w razie wystąpienia turbulencji niezwłocznie zapnij pasy, schowaj do schowka bagaże i wszystkie przedmioty, nawet niewielkie – wprowadzony w nagły ruch telefon czy książka również mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa pasażerów.

Turbulencje rozpoznasz po:

nagłych wstrząsach, podskakiwaniu, bujaniu,
szeleszczeniu, stukaniu, dźwięku nieprzymocowanych przedmiotów poruszających się po wnętrzu samolotu,
drganiach i wibracjach,
gwałtownych ruchach maszyny w prawo i w lewo bądź górę i dół,
gwałtowne zmiany siły ciążenia, które odczuwasz w fotelu (wciskanie w siedzenie lub uniesienie),
nudnościach, nagłej zmianie ciśnienia, problemach z błędnikiem.

PAMIĘTAJ! Należy mieć zapięte pasy bezpieczeństwa nie tylko podczas startu i lądowania, ale też w sytuacji, gdy samolot wpada w turbulencje.

Jak zachować się podczas turbulencji w samolocie?

Znajomość źródła turbulencji i zasad postępowania w czasie ich wystąpienia pozwoli Ci zachować spokój.

Turbulencje to naturalne zjawisko. Pamiętaj, że turbulencje to wynik konkretnych warunków pogodowych i wbrew powszechnemu przekonaniu nie są groźne i nie zagrażają bezpieczeństwu podróży.
Używaj pasów. Podczas podróży miej zapięte pasy nie tylko podczas startu i lądowania, ale przez cały lot.
Nie spożywaj kawy i alkoholu. Kofeina i alkohol silnie pobudzają i mogą wywołać niepokój podczas turbulencji.
Wykorzystaj ćwiczenia oddechowe. Oddech to Twój sprzymierzeniec, by zachować spokój w stresującej sytuacji. Wykonaj sekwencje oddychania wpływające kojąco na układ współczulny, np. 4-7-8 (wdech na 4 sek., zatrzymanie powietrza na 7 i wydech na 8) lub wydłużony oddech (wdech na 4 sek., wydech na 7).
Zajmij myśli. Ciekawy podcast w słuchawkach, wciągająca książka czy poruszający film pozwolą Ci skupić się na czymś innym niż zawirowania powietrza.
Poproś o pomoc. Personel pokładowy pomoże Ci w razie turbulencji – pracownicy są odpowiednio przeszkoleni i w pełni przygotowani do zaradzenia takim sytuacjom.
Wykonuj polecania personelu pokładowego. Stewardzi i stewardessy mogą poprosić o zapięcie pasów, zajęcie swoich miejsc oraz schowanie przedmiotów i bagażów do schowka, więc uważnie słuchaj komunikatów i postępuj zgodnie ze wskazówkami.
Wybierz miejsce na środku samolotu. Nagłe ruchy samolotu będą najmniej odczuwalne przy jego środku ciężkości, czyli skrzydłach, a najbardziej na końcu samolotu.
Zobacz, jak wyglądają turbulencje. Jeśli lubisz oswoić nieznane wcześniej i wiesz, że to zwiększy Twój spokój i bezpieczeństwo podróży, możesz obejrzeć materiały video, jak wyglądają turbulencje.

Czy turbulencje są groźne?

Choć bywają nagłe i nieprzyjemne, turbulencje nie są groźne dla samolotu. Jak podaje serwis BBC śmierć w wyniku turbulencji jest niezwykle rzadka. Brak jest oficjalnych statystyk, jednak według szacunków od 1981 r. odnotowano ok. 4 zgonów w trakcie turbulencji. Najgroźniejsze są latające po wnętrzu samolotu przedmioty, które wprowadzone w nagły ruch mogą spowodować poważne obrażenia. Zajmująca się badaniem wypadków transportowych, National Transportation Safety Board, podaje że od 2009 r. tylko w Stanach Zjednoczonych 207 osób poniosło poważne obrażenia w wyniku silnych turbulencji w samolocie.

Eksperci podają, że w związku z postępującymi zmianami klimatycznymi, podróże lotnicze mogą stać się bardziej niespokojne. Intensywność wiatrów i nagłe zmiany temperatur mogą zwiększyć częstotliwość silnych turbulencji.

– W ciągu najbliższych kilku dekad możemy spodziewać się podwojenia lub potrojenia liczby silnych turbulencji na całym świecie – mówi dla BBC profesor Paul Williams, naukowiec badający atmosferę na brytyjskim University of Reading.

Czy można uniknąć strefy turbulencji?

Choć turbulencje nie stanowią zagrożenia i są zjawiskiem naturalnym, to odpowiednie postępowanie pilotów jest w stanie zminimalizować ich wpływ na samolot. Przed lotem piloci otrzymują szczegółowe informacje na temat warunków pogodowych na trasie, m.in. prędkości wiatru i stref turbulencji, co pozwala im zminimalizować ryzyko doświadczenia wirów powietrznych czy prądów konwekcyjnych na trasie.

Co mogą zrobić piloci, by uniknąć turbulencji?

zmienić kurs: jeśli na danych obszarach powietrza prądy są szczególnie silne, pilot może wybrać inną trasę lotu,
wysokość lotu: zejście lub wzniesienie się do spokojniejszych warstw atmosfery to najprostszy sposób na ominięcie turbulencji,
dostosowanie prędkości: dla bezpieczeństwa pasażerów i ich komfortu pilot może ograniczyć prędkość lotu, co zmniejszy odczucia turbulencji.

Nowoczesne samoloty są projektowane w taki sposób, by wytrzymywały silniejsze turbulencje niż zazwyczaj występują.

Miejsca szczególnie silnych turbulencji

Występowanie turbulencji nie musi być zaskoczeniem i nieprzewidzianym dziełem warunków atmosferycznych. Ich częstotliwość wzrasta w określonych miejscach ze specyficznym ukształtowaniem terenu, np.:

W górach – silne i porywiste wiatry szczególnie odczuwalne są w wysokich górach jak Andy (Ameryka Południowa) i Himalaje (Azja),
Nad oceanami – to tu głównie występują prądy konwekcyjne zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia huraganów.
W obszary subtropikalnych – wysokie temperatury, ciepłe powietrze i duża wilgoć wiążą się z występowaniem silnych prądów wznoszących i burz.

Ale także:

Na trasach bardzo wysoko położonych – np. nad Arktyką, gdzie prądy strumieniowe są szczególnie intensywne.
W strefie silnych burz – np. w środkowych stanach USA (loty wewnętrzne, np. Chicago – Dallas, Denver – Atlanta), Australia Północna w porze deszczowej (trasy Darwin – Singapur, Darwin – Sydney).

10 tras z największymi turbulencjami:

Santiago (SCL) — Santa Cruz (VVI)
Almaty (ALA) — Bischkek (FRU)
Lanzhou (LHW) — Chengdu (CTU)
lotnisko Chūbu/Centrair (NGO) — Sendai (SDJ)
lotnisko Mediolan-Malpensa (MXP) — Genewa (GVA)
Lanzhou (LHW) — Xianyang (XIY)
Osaka (KIX) — Sendai (SDJ)
Xianyang (XIY) — Chengdu (CTU)
Xianyang (XIY) — Chongqing (CKG)
lotnisko Mediolan-Malpensa (MXP) — Zurych (ZRH)

Ubezpieczenie turystyczne do samolotu

Każda zagraniczna podróż – także ta samolotem – powinna być objęta odpowiednim ubezpieczeniem turystycznym. Taka polisa zapewnia realną ochronę zdrowia, życia i majątku w razie choroby, wypadku, kradzieży czy zagubienia bagażu. Co ważne, działa od momentu rozpoczęcia podróży wskazanego w umowie, więc już po wejściu na lotnisko jesteś objęty ochroną.

Polisa podróżna na lot – co powinna zawierać?

ubezpieczenie kosztów leczenia – rekomendowane min. 100 tys. euro,
ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków,
ubezpieczenie OC w życiu prywatnym,
koszty ratownictwa,
ubezpieczenie bagażu,
ubezpieczenie w razie opóźnienia/odwołania lotu.

Ubezpieczenie na podróż samolotem można wykupić nawet dzień przed wylotem – na polisaturystyczna.pl całość formalności przeprowadzisz online, a dokument zostanie wysłany na wskazany adres e-mail. Najtańsze ubezpieczenie podróżne kosztuje już od 4 zł za dzień ochrony.

Lot samolotem należy do najbezpieczniejszych sposobów przemieszczania na świecie. Ewentualne wstrząsy w postaci turbulencji są nieprzyjemne, ale nie są zagrożeniem dla pasażerów. Warto oswoić temat, poznać przyczyny turbulencji, aby zminimalizować obawy związane z lataniem.

Podsumowanie

Turbulencje to naturalne zjawisko spowodowane zmianami w atmosferze i nie stanowią zagrożenia dla samolotu.
Najczęściej pojawiają się nad górami, oceanami, w strefach burz i przy prądach strumieniowych.
Turbulencje w samolocie objawiają się wstrząsami, drganiami, zmianami ciśnienia i odczuciem „podskakiwania” maszyny.
Najważniejsze, co możesz zrobić, to pozostać zapiętym w pasy i stosować się do poleceń załogi.
Piloci są szkoleni, by umieć poradzić sobie z turbulencjami i zapewnić pasażerom bezpieczeństwo lotu.

FAQ

Czy turbulencje mogą pojawić się przy idealnej pogodzie?

Tak, mogą – szczególnie turbulencje czystego nieba powiązana jest z wystąpieniem niespodziewanych turbulencji. Powstają wysoko nad ziemią, bez chmur czy opadów, dlatego są niewidoczne dla pilotów i radarów.
Czy większe samoloty radzą sobie lepiej z turbulencjami?

Zazwyczaj tak. Duże maszyny są cięższe i stabilniejsze, więc odczuwalne wstrząsy mogą być słabsze niż w mniejszych samolotach, w których efekty turbulencji wpływają z większą intensywnością na pasażerów.
Dlaczego niektóre osoby odczuwają turbulencje mocniej niż inni?

Mocniejsze odczuwanie turbulencji często wynika z wrażliwości błędnika, stresu lub lęku wysokości, a nie z samej intensywności zjawiska.
Czy siedzenie przy skrzydle naprawdę pomaga?

Tak. To obszar środka ciężkości samolotu, gdzie ruchy kadłuba są najmniejsze, więc turbulencje odczuwa się tam łagodniej.
Czy turbulencje mogą opóźniać loty?

Tak, jeśli piloci muszą zmienić trasę lub wysokość, np. by uniknąć obszaru gdzie rzadsze powietrze wywołuje turbulencje termiczne, to czas podróży może się wydłużyć. Zwykle jednak różnice są niewielkie.