Brak paszportu oraz nieważny dowód osobisty – co z wakacjami?

Wakacje to czas, na który czekają miliony Polaków. Pobyt na plaży lub aktywny wyjazd w góry jest dla większości podstawą udanego wypoczynku. Gdy jedni samodzielnie planują swoją wycieczkę, inni korzystają z ofert biura podróży. Co jednak z podróżnikami, którzy przeoczyli ważność dokumentów przed planowanym wyjazdem?

Nieważny paszport lub dowód osobisty to duży problem, jeśli planujemy wyjazd za granicę. Jeśli nasz dokument jest nieaktualny, lub w ogóle go nie posiadamy, to po naszej stronie leży obowiązek jak najszybszego wyrobienia nowego egzemplarza. Wielu turystów wciąż jednak zapomina o sprawdzeniu tak kluczowej informacji, jaką jest data ważności paszportu. W konsekwencji nie są oni wpuszczonych na teren innego kraju, czy to drogą lądową, wodną, czy powietrzną. Służby celne na granicy lub lotnisku nie mogą pozwolić na przekroczenie granicy osobom bez dokumentów z odpowiednią datą ważności. Z naszego artykułu dowiesz się, co zrobić, jeśli Twój paszport jest nieaktualny oraz jak zabezpieczyć się na wypadek choroby lub wypadku podczas podróży.

Nieważny paszport – co zrobić?

Jeżeli nasz obecny paszport stracił ważność, musimy wnioskować o wydanie nowego dokumentu. Aby ubiegać się o jego otrzymanie, konieczne będzie złożenie odpowiedniej prośby w Urzędzie Wojewódzkim albo konsulacie. Ubiegać się o paszport mogą osoby, które ukończyły 18 lat. Wyrobienie paszportu składa się z kilku etapów:

1. Zebranie wszystkich potrzebnych dokumentów
2. Uiszczenie opłaty
3. Złożenie zebranych dokumentów w punkcie paszportowym
4. Odebranie gotowego paszportu

Jakie dokumenty będą potrzebne?

• Wniosek o wydanie paszportu – można go otrzymać w punkcie paszportowym. Warto pamiętać, by korzystać właśnie z takiego wzoru, a nie z dokumentów znalezionych samodzielnie w Internecie
• Jedno kolorowe zdjęcie – musi być aktualne, dlatego do fotografa należy udać się nie wcześniej niż 6 miesięcy przed złożeniem wniosku. Zdjęcie można wykonać samodzielnie – w tym celu wystarczy sprawdzić, jakich zasad przestrzegać
• Dowód opłaty za paszport – wystarczy potwierdzenie przelewu lub wpłaty
• Dokument potwierdzający prawo do ulgi albo całkowitego zwolnienia z opłaty – na przykład legitymacja studencka
• Ważny dowód osobisty – w przypadku braku ważnego paszportu
• Skrócony lub zupełny odpis polskiego aktu małżeństwa – w przypadku zmiany nazwiska po ślubie za granicą

Kiedy urzędnik może poprosić o inne dokumenty, na przykład o skrócony odpisu polskiego aktu stanu cywilnego, czy poświadczenie obywatelstwa polskiego? Może to zrobić, jeżeli:

• Będzie miał wątpliwości co do tożsamości wnioskodawcy lub jego obywatelstwa
• Dane w przedstawionych dokumentach będą ze sobą sprzeczne

Ile trzeba czekać na nowy paszport?

Maksymalny czas od momentu złożenia wniosku do chwili możliwości odbioru dokumentu to około 30 dni. W wyjątkowych sytuacjach taki termin może się jednak nieco wydłużyć. Z reguły paszport będzie jednak gotowy o wiele wcześniej. Indywidualny czas oczekiwania zależy głównie od liczby innych oczekujących. Paszport pozostaje ważny przez 10 lat od momentu wydania.

Jeżeli z jakichś względów potrzebujemy, aby nasz paszport został wydany szybciej, jest to możliwe. Może się tak zdarzyć ze względu na szczególne okoliczności, jak na przykład śmierć członka rodziny mieszkającego za granicą.

Jak czytamy na stronie gov.pl: „Jeśli pilnie potrzebujesz nowego paszportu, na przykład z powodu pogrzebu kogoś z rodziny – złóż wniosek o paszport tymczasowy. Dostaniesz go szybciej niż zwykły paszport. Taki paszport ma jednak krótszy termin ważności – do 12 miesięcy”.

W takiej sytuacji można ubiegać się o dokument tymczasowy. Wyrobienie tymczasowego paszportu zajmuje mniej czasu, ale jego ważność to jedynie rok. Jest on natomiast tańszy niż standardowy dokument biometryczny – jego koszt to tylko 30 złotych.

Można samodzielnie sprawdzić, czy paszport jest już gotowy do odbioru. Jak to zrobić? Są dwie możliwości:

• Wchodząc na stronę usługi obywatel.gov.pl i wybierając opcję Sprawdź, czy twój paszport jest gotowy. Tu trzeba podać numer sprawy, który można znaleźć na potwierdzeniu złożenia wniosku
• Dzwoniąc do urzędu wojewódzkiego i podając numer sprawy. Numer telefonu znaleźć można na liście urzędów wojewódzkich

Przykład: Pani Agata wykupiła wycieczkę w ofercie last minute w biurze podróży. Dopiero po wpłaceniu zaliczki sprawdziła ważność swojego paszportu. Okazało się, że dokument jest nieważny. W związku z tym turystka natychmiast udała się do odpowiedniego urzędu. Na szczęście liczba czekających na rozpatrzenie wniosków była niewielka i paszport udało się wyrobić w ciągu niecałego tygodnia. Z reguły zależy to jednak od decyzji kierownika urzędu.

Ile to kosztuje?

Cena nowego paszportu uzależniona jest od tego, co stało się z poprzednim dokumentem. Jeśli dotychczasowy paszport utracił ważność (lub jeśli wyrabiamy go po raz pierwszy), będziemy musieli zapłacić cenę standardową czyli 140 złotych.

Natomiast jeśli przyczyną ubiegania się o paszport po uprzedniej jego utracie, na przykład w wyniku zniszczenia czy zgubienia, cena będzie trzykrotnie wyższa i wzrośnie do 420 złotych. W niektórych przypadkach możliwe jest zmniejszenie kosztów o 50 procent lub 75 procent.

Obowiązują również ulgi, które zwalniają z części lub całości opłaty za wyrobienie nowego dokumentu. Kto jest do nich uprawniony?

• 50% ulgi, czyli 70 złotych opłaty:
  • Uczniowie i studenci
  • Emeryci
  • Renciści
  • Osoby z niepełnosprawnością
  • Osoby na utrzymaniu małżonka, który jest emerytem, rencistą albo osobą z niepełnosprawnością
  • Osoby przebywające w domu pomocy społecznej albo w zakładzie opiekuńczym
  • Osoby, które otrzymują zasiłek stały z pomocy społecznej
  • Kombatanci lub ofiary represji wojennych i okresu powojennego
  • Rodzice lub małżonkowie rodzica w rodzinie wielodzietnej, posiadający ogólnopolską Kartę Dużej Rodziny
• 75% ulgi, czyli 35 złotych opłaty:
  • Osoby poniżej 26 lat, uczące się (na przykład studenci), będące dzieckiem z rodziny wielodzietnej (posiadające ogólnopolską Kartę Dużej Rodziny)
  • Dzieci z niepełnosprawnością, pochodzące z rodziny wielodzietnej (posiadające ogólnopolską Kartę Dużej Rodziny)

✔ Uwaga! Możesz skorzystać wyłącznie z jednej ulgi. Jeśli przysługuje nam prawo do kilku różnych ulg, trzeba wybrać tę najbardziej korzystną dla siebie i udokumentować prawo do niej, na przykład okazując ważną ogólnopolską Kartę Dużej Rodziny lub legitymację studencką.

Możliwe jest również całkowite zwolnienie z opłaty za wydanie paszportu. Mogą się o to ubiegać osoby, które:

• Ukończyły 70 rok życia
• Przebywają w domu pomocy społecznej albo w zakładzie opiekuńczym, a wyjazd za granicę jest związany z długotrwałym leczeniem lub operacją
• Otrzymują zasiłek stały z pomocy społecznej, a wyjazd za granicę jest związany z długotrwałym leczeniem albo operacją
• Których paszport posiada wadę techniczną, na przykład nie można odczytać danych z mikroprocesora
• Żołnierze wyznaczeni do pełnienia służby poza granicami państwa – nie dotyczy to żołnierzy zawodowych

Brak paszportu i dowodu osobistego, a wycieczka z biurem podróży – co zrobić?

Jeśli planujemy wyjechać na zagraniczny urlop z biurem podróży, jeszcze przed wykupieniem podróży musimy upewnić się, czy posiadamy wszystkie dokumenty uprawniające do przekroczenia granicy, takie jak paszport i dowód osobisty, a także czy nie utraciły one ważności. Jeśli bowiem okaże się, że paszport jest nieaktualny, zostaniemy obciążeni odpowiedzialnością – także finansową, za odwołanie lub zmianę terminu wycieczki. Biura podróży najczęściej mają w swoim regulaminie zapisy dot. tego typu spraw. Oto przykłady:

„Każdy z uczestników wyjeżdżających poza Unię Europejską musi posiadać ważny paszport (minimum 6 miesięcy od daty powrotu do Polski). Przy wyjeździe do krajów Unii Europejskiej wymagany jest dowód osobisty lub paszport. Wymóg ten dotyczy także dzieci do 2 lat.” – Warunki uczestnictwa w imprezach turystycznych w biurze podróży Itaka.

„Prosimy o zwrócenie uwagi na nasze informacje i przestrzeganie zaleceń, instrukcji i formalności wynikających z przepisów prawa lub aktów właściwych władz dotyczących realizacji imprez turystycznych, w szczególności paszportowych, wizowych, celnych, dewizowych, ubezpieczeniowych i zdrowotnych w kraju, do którego Państwo podróżują, ponieważ będą Państwo odpowiedzialni osobiście za dotrzymanie tych postanowień. Zostaną Państwo obciążeni kosztami szkód. ” – Warunki podróżowania w firmie Neckermann.

Pilnowanie daty ważności dokumentów pozostaje więc po stronie podróżnego, a praktycznie wszystkie biura podróży zastrzegają, że zwrot kosztów w przypadku nieaktualnego paszportu nie jest możliwy. Jeżeli jednak o braku ważności dokumentu zorientujemy się już po rozpoczęciu podróży, nie zostaniemy przepuszczeni przez granicę i na własną rękę będziemy musieli wrócić do domu.

Ubezpieczenie od kosztów rezygnacji z podróży – czy warto?

Polisa od kosztów rezygnacji z wyjazdu to ważne zabezpieczenie przed ponoszeniem kosztów związanych z anulowaniem umowy z biurem podróży lub przerwaniem imprezy turystycznej w trakcie jej trwania. Jeśli z ważnych przyczyn od nas niezależnych będziemy musieli odwołać zaplanowaną i – co najważniejsze – wykupioną z wyprzedzeniem wycieczkę, ubezpieczyciel zwróci pieniądze za poniesione w wyniku tego straty.

Jeżeli wyjazd zostanie przerwany, ubezpieczenie pokryje koszty odwołania niewykorzystanych świadczeń oraz koszt związane ze wcześniejszym powrotu do kraju. W przypadku całkowitej anulacji przedmiotem ubezpieczenia będą natomiast przede wszystkim koszty, jakie turysta będzie musiała ponieść w związku z wycofaniem się z zawartej z biurem turystycznym umowy. Ubezpieczyciel zagwarantuje natomiast pomoc również wtedy, gdy z wycieczki zrezygnuje współuczestnik podróży.

Ubezpieczenie od rezygnacji z wyjazdu najczęściej zapewni wypłatę odszkodowania w wysokości 100%. Osoba ubezpieczona musi jednak odpowiednio udokumentować wszystkie wydatki związane z odwołania wycieczki.

Zakres takiej polisy jest szeroki i obejmuje takie elementy jak:

• Rezygnacja z udziału w imprezie turystycznej, szkoleniu czy konferencji
• Przerwanie udziału w wycieczce
• Anulowanie rezerwacji noclegów i biletów
• Zmiany wynikające z rezygnacji współuczestników podróży

Z polisy skorzystać można więc wtedy, gdy anulowanie umowy będzie wynikało z nieprzewidzianych, nagłych i – przede wszystkim – niezależnych od nas sytuacji. Każde towarzystwo ubezpieczeniowe w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia (OWU) określa dokładnie zakres tych sytuacji, jednak większość z nich jest wspólna dla wszystkich:

• Nagła choroba lub nieszczęśliwy wypadek
• Utrata pracy
• Kradzież dokumentów niezbędnych do wyjazdu
• Poważne zdarzenia losowe, takie jak włamanie, pożar, zalanie mieszkania
• Komplikacje ciążowe
• Egzamin warunkowy
• Rozmowa kwalifikacyjna w przypadku osoby dotychczas bezrobotnej

Przykład: Krótko przed zaplanowanym z wyprzedzeniem urlopem w Hiszpanii, nasz partner, z którym mieliśmy udać się w podróż, doznaje wypadku, w wyniku którego poważnie złamał nogę i musi pozostać w szpitalu przez najbliższe tygodnie. To sytuacja, w której możemy ubiegać się o zwrot kosztów poniesionych w związku z rezygnacją z wycieczki.

Przykład: Tydzień przed podróżą do Egiptu, Pani Malwina, która jest w 5 miesiącu ciąży, idzie na badania w związku z gorszym samopoczuciem i bólami brzucha. Okazuje się, że pojawiły się nagłe, niezależne od pacjentki powikłania ciążowe, które uniemożliwiają jej wyjazd. W takiej sytuacji ubezpieczyciel zwróci Pani Malwinie pieniądze za wycieczkę.

Każdy ubezpieczyciel zawiera jednak w OWU również kilka wyłączeń odpowiedzialności. To sytuacje, w których TU nie pokryje kosztów związanych z odwołaniem imprezy turystycznej. Należą do nich między innymi:

• Złamanie prawa
• Choroby przewlekłe
• Pozostawanie pod wpływem alkoholu
• Udział w zamieszkach
• Odpowiedzialność organizatora

Ubezpieczenie od rezygnacji z podróży można wykupić jako rozszerzenie standardowej polisy turystycznej, albo jako osobną usługę. Jego cena uzależniona jest od kilku czynników takich jak zakres polisy, gwarantowana suma ubezpieczenia, czy miejsce i termin wyjazdu. Znaczenie mają również: liczba podróżnych, a także ewentualne dodatkowe rozszerzenia ochrony. Pełna kwota jest najczęściej ustalana na podstawie ogólnej wartości wycieczki i określenia ryzyka jej anulacji.

Przykład: Pan Paweł choruje na nadciśnienie tętnicze, w wyniku czego jego stan zdrowia nagle znacznie się pogarsza. Lekarz prowadzący zaleca hospitalizację, przez co turysta musi odwołać zaplanowany i opłacony z wyprzedzeniem wyjazd we francuskie Alpy. W takiej sytuacji, jeśli Pan Paweł zrezygnuje z podróży, nie wykupując wcześniej odpowiedniego rozszerzenia polisy, będzie musiał ponieść koszty odstąpienia od umowy z biurem podróży.

Przykład: Kilka dni przed wyjazdem na urlop Pan Adam dowiaduje się, że biuro podróży, w którym wykupił wycieczkę, ogłosiło upadłość. W takiej sytuacji zwrot poniesionych przez turystę kosztów nie leży po stronie ubezpieczyciela. Pan Adam powinien zwrócić się do Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego.

Jakie jeszcze elementy powinno zawierać ubezpieczenie podróżne na zagraniczny wyjazd?

• Koszty leczenia i koszty ratownictwa – to z pewnością pierwszoplanowy element wyjazdu na wakacje. Istotne, by suma gwarantowana polisy nie była niższa niż 50 000 Euro, z uwagi na fakt, iż zarówno koszty  leczenia jak i wydatki związane z badaniami w różnych krajach Europy są bardzo wysokie. Krótki urlop w szwedzkim, duńskim, czy holenderskim ambulatorium będzie wiązał się z obowiązkiem zapłacenia nawet kilkudziesięciu tysięcy euro, nie wliczając w to specjalistycznych badań i zabiegów, przepisanych preparatów farmaceutycznych czy medycznych opatrunków. W ramach kosztów ratownictwa ma miejsce także leczenie w związku z przechodzeniem na COVID-19. Aktualnie każda kompleksowa polisa turystyczna na wyjazd chroni ubezpieczonego w sytuacji zachorowania podczas trwania podróży. To, jaki zakres ochrony zagwarantuje, i jakie są jej sumy gwarantowane w przypadku zakażenia, leczenia, kwarantanny lub izolacji, zależy oczywiście od ceny oferty. Nie bez znaczenia pozostaje jednak także długość i kierunek wyjazdu oraz wybrane towarzystwo ubezpieczeniowe. Choć praktycznie każdy ubezpieczyciel zapewnia dziś ochronę w przypadku leczenia COVID-19, nie każda polisa pokryje opłaty związane z kwarantanną, izolacją, czy transportem do kraju.
• Koszty transportu medycznego i transportu do kraju – gdy po wypadku lub chorobie w trakcie podróży niezbędne będzie przetransportowanie chorego do szpitala, może to wiązać się z wysokimi wydatkami. Transport medyczny do kraju będzie o wiele droższy. Za taką pomoc trzeba zapłacić od kilkuset, do nawet kilkudziesięciu tysięcy euro. Ubezpieczyciel wypłaci nam zadośćuczynienie z tego tytułu pod warunkiem, że przed wakacjami wykupiliśmy ubezpieczenie. Polisa przyda się również, gdy konieczne będzie sprowadzenie do kraju wyjazdu krewnego poszkodowanej osoby, jeśli ten będzie potrzebował opieki i nie będzie w stanie odbyć podróży na własną rękę.
• NNW (ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków) – NNW zagwarantuje opiekę w razie gwałtownych i nieprzewidzianych zdarzeń, w związku z którymi doświadczymy utraty mienia lub stałego uszczerbku na zdrowiu. Będzie przydatne także przy dalszym leczeniu lub rehabilitacji po chorobie lub wypadku. Dodatkowo ochroni naszych najbliższych na wypadek naszej śmierci.
• OC (ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej) – będzie stanowiło ochronę przed dużymi kosztami, jakie mogą być konsekwencją pojawiających się w efekcie naszego działania szkód na osobach trzecich lub ich mieniu. Takie ubezpieczenie zrekompensuje na przykład koszt leczenia lub rehabilitacji poszkodowanych, którzy doznają szkody wskutek spowodowanego przez nas wypadku.
• Ubezpieczenie bagażu – może być przydatne gdy na wakacje planujemy zabrać ze sobą wartościowe przedmioty, jak choćby sprzęt elektroniczny, fotograficzny czy sportowy. Mając przy sobie właściwą polisę, będziemy mogli zwrócić się poniesionych w wyniku opóźnienia, zagubienia lub utraty bagażu bagażu.